Giới thiệu tiểu thuyết Con Hủi của nữ nhà văn Helena Mniszek

Ngày còn bé, tôi ngưỡng mộ tình yêu của Romeo và Juliet - hai nhân vật nổi tiếng trong kịch Shakespeare qua 1 bộ phim ngắn cùng tên. Tình yêu của họ bất chấp sự tranh chấp khốc liệt và mối thù truyền kiếp giữa hai dòng họ, bùng cháy lên trong xã hội phong kiến Châu Âu khắc nghiệt, đã làm rung động trái tim tôi. Tự hỏi lòng rằng, liệu còn có tình yêu nào gian khó hơn thế, tôi đau xót trước sự chia lìa của đôi trai gái đó đồng thời căm phẫn cái lạnh lùng, tàn ác của tầng lớp tư sản quý tộc đương thời. Định kiến vô lý và sự phân chia giai cấp sâu sắc đã trở thành nhát dao lạnh lùng vô cảm chia cắt biết bao đôi tình nhân trong lòng xã hội Châu Âu. Bước sang đầu thế kỷ XX, những tưởng xã hội đã có cái nhìn thoáng hơn về các đôi trai gái chênh lệnh giai cấp nhưng thực tế bên dưới lớp vỏ bọc hào nhoáng lộng lẫy của những cung điện, thành quách làm nên đặc trưng của các quốc gia Châu Âu phong kiến, vẫn còn tồn tại những oan trái đau thương của những chuyện tình vướng phải định kiến “chênh lệnh giai cấp”. Năm lớp 11, tôi hiểu được điều này khi đọc tiểu thuyết Con Hủi của nữ văn sĩ Ba Lan Helena Mniszek. Có lẽ đó là cuốn tiểu thuyết ấn tượng nhất đối với tôi từ trước đến nay vì lời văn quá đỗi chân thật. Con Hủi của Helena như 1 tiếng sét đánh mạnh vào cái định kiến cổ hủ của xã hội phong kiến Châu Âu vì đã vạch trần tội ác vô hình được tạo thành từ sự phân chia giai cấp đối với tình yêu thơ mộng, trong sách của chàng đại công tước Valdemar Mikhorvxki và nàng Xtefchia Rudexka – con gái của một tiểu tư sản nhỏ. Được xem như một thiên Romeo và Juliet đầu thế kỷ XX, "Con hủi" là một chuyện tình đắm say, trong sáng và vô cùng mãnh liệt nhưng lại rất bi thương của đôi trai tài gái sắc ấy. Họ sinh ra để dành cho nhau nhưng phải đấu tranh quyết liệt để chống lại những ràng buộc của sự chênh lệch giai cấp quí tộc danh giá và tiểu tư sản bình dân để đến được với nhau và bảo vệ hạnh phúc họ đã lựa chọn.

Dù đã đọc tác phẩm nổi tiếng này cách đây 4 năm, nhưng đến giờ và có lẽ mãi mãi về sau tôi vẫn nhớ rất rõ nội dung câu chuyện đã lay động trái tim hàng triệu độc giả trên thế giới: chuyện tình đẹp như một bức tranh hoàn mỹ nhưng lại quá bi thương. Chính sự bi thương đó đã đánh thức những đôi tình nhân đang bị giày xéo bởi định kiến vô lý của xã hội, để họ vùng lên đòi quyền tự do yêu đương và mưu cầu hạnh phúc lứa đôi chính đáng.



Chàng là đại công tước Valdemar – một thanh niên trẻ tuổi tài cao của dòng họ danh giá nhất Ba Lan. Là người phóng khoáng và tự tin, lại đẹp trai và hiểu biết sâu rộng, Valdemar là niềm tự hào không chỉ của riêng gia đình đại công tước Mikhorvxki mà còn là viên ngọc quý của cả giới quý tộc Ba Lan: “Đại công tử ngồi chĩnh chệ, trên người là bộ quần áo dùng để cưỡi ngựa dạo chơi, chân dận đôi ủng ống cao. Trông chàng thật duyên dáng và gọn gàng”. Với địa vị quyền quý tuyệt đối của mình, Valdemar từng rong chơi với biết bao cuộc tình thoáng qua và nhẹ nhõm. Sự giàu có, vẻ hào hoa, cá tính mạnh mẽ, và một chút mỉa mai, kiêu bạt đã biến chàng thành người tình trong mộng của bao tiểu thư danh giá. Những cuộc tình thoáng qua nhưng nhạt nhẽo với các bá tước tiểu thư, kể cả hầu tước phu nhân không đủ giữ chân chàng công tước trẻ tuổi . Nhưng rồi chính Xtefchia – cô gia sư dạy học cho em gái chàng, xuất thân từ tầng lớp tiểu tư sản đã làm rung động trái tim Valdemar. Nàng là một đóa Xa cúc lam bình dị nhưng lại là điểm dừng cuối trên con đường tình ái của chàng đại công tử. Xtefchia là hiện thân cho một thiếu nữ có một vẻ đẹp ngoại hình kiêu sa ẩn chứa một tâm hồn trong trắng vô ngần. Xtefchia từng đau khổ vì mối tình đầu tan vỡ với Eđmun Prônnhixki - một kẻ đẹp mã nhưng thực dụng nên nàng đã quyết tâm rời xa quê hương để quên đi chuyện cũ. Số phận đã đưa nàng lưu lạc đến cung điện của dòng họ Mikhorvxki danh giá. Ban đầu nàng thoáng chút sợ hãi trước quyền uy quá lớn của gia đình công tước nhưng vẻ đẹp thánh thiện và học thức uyên bác đã giúp nàng bình tâm ở lại cung điện này với tư cách là gia sư dạy học cho tiểu thư Luxia Mikhorvxki – con gái duy nhất của nam tước phu nhân Elzônôvxka Mikhorvxki. Phong cảnh hữu tình của điền trang Xuôđkôvxe như làm nổi bật hơn vẻ đẹp thanh khiết của Xtefchia: “Hơi thở tươi mát của mùa xuân lùa vào những tấm rèm mỏng che mặt kính, mơn man mái tóc vàng mịn màng như lông điêu thử của cô gái Xtefchia Ruđexka đang háo hức nghiêng ra với không gian”.



Valdemar yêu Xtefchia vì sắc đẹp trong sáng và khâm phục sự uyên bác của nàng. Mối tình của hai con người trẻ tuổi ấy lại mang trong tâm thức một niềm khao khát to lớn của cuộc tình truyền kiếp bất hạnh từ đời trước. Đôi trai gái đã vượt qua sự hiểu nhầm đầu tiên để cảm nhận được giá trị đích thực của nhau và cùng đấu tranh cho tình yêu của mình.



Valdemar đã phải trải qua một hành trình gay go và quyết liệt khi phải thuyết phục cả dòng họ chấp nhận tình yêu của mình. Trải qua bao gay go với gia đình, xã hội và cả bản thân, tình yêu của họ đã đến ngày đơm hoa kết trái, tưởng như tình yêu đã chiến thắng và có được một kết thúc đẹp. Nhưng rồi Xtefchia đã không thể đứng vững được, nàng đã gục ngã trước những ngón đòn đê hèn của giới quí tộc trước ngày cưới. Những lá thư nặc danh của thế giới thượng lưu liên tục gửi đến cho nàng với những lời chửi mắng đe hèn. Nàng bị gục ngã bởi hai từ “con hủi”: “Rốt cục cô cũng chỉ là một con hủi. Cô đừng bao giờ mơ rằng mình sẽ leo lên địa vị cao sang của chúng tôi”. Chứng viêm não đã cướp nàng đi vào đúng ngày cưới.



Trong tấm áo cưới trắng tinh như tâm hồn trinh bạch và cao quí của nàng, nàng chết để tình yêu được sống, như nhân ái vẫn luôn chiến thắng mọi cái ác trên đời này. Nắm tay nàng ở những phút cuối cùng, sau khi chứng kiến nàng ra đi, trong cơn đau đớn tột độ, Valdemar đã rút súng ra tự tử nhưng không thành. Chàng quyết tâm phải sống để còn đấu tranh với cuộc đời còn lắm trái ngang. Chàng ở lại cung điện giàu sang nhưng tình yêu dường như đã cùng nàng về với đất. “Lâu đài Guenbovitre đi vào sự cô tịch, dường như niềm hạnh phúc cuối cùng đã chết”…