Lục địa thứ 7

Sự hình thành
của châu lục thứ 7


Đó chính là “Bãi
rác thải rộng lớn của Thái Bình Dương”, “châu lục thứ 7”, nằm giữa vùng duyên
hải Haiwai và Bắc Mỹ, được hình thành từ hàng triệu tấn rác thải nhựa trôi theo
các dòng chảy đại dương. Ở nơi này của thế giới, các dòng đại dương vận động
theo chiều kim đồng hồ, chúng tạo ra một vòng xoáy bất tận, một xoáy nước lớn
cuốn theo các loại rác thải nhựa, như gió cuốn phăng giấy rác vào một xó xỉnh
nào đó.


Vòng xoáy á nhiệt
đới hay chiếc tuốc-bin của Thái Bình Dương nhiều năm nay đã tích tụ nhựa phế
thải từ các vùng ven biển và từ các tàu thuyền, tuốc-bin cuốn rác vào vòng xoáy
của nó và nhờ lực hướng tâm, dần dần đẩy chúng vào tâm vòng xoáy, một vùng có
động năng yếu với diện tích khoảng 3,43 triệu km2 (bằng 1/3 châu Âu và gấp 6
lần nước Pháp).


Ở phần này
của Thái Bình Dương, cứ 1 tấn sinh vật nổi có khoảng 6 tấn nhựa phế thải. Tỷ lệ
trên là rất đáng lo ngại, nhất là khi nó không chỉ đơn thuần là rác thải bề
mặt: lớp nhựa phế thải của vòng xoáy rác này có chỗ bề dày lên đến 30m.


Dù vậy lớp nhựa
chưa đủ vững chắc để con người có thể bước ung dung như đi trên mặt đất. Dù
chiếm một diện tích rộng lớn trên bề mặt Thái Bình Dương, đây lại là vùng ít
tàu thuyền qua lại. Không có du thuyền, không có thuyền đánh cá, thảng hoặc mới
có vài hòn đảo nhỏ.


Cách đây 10
năm, nhiều nhà khoa học đã đưa ra giả thiết về sự tồn tại của một nơi tập trung
rác thải nhựa trên Thái Bình Dương và Greenpeace cũng đã nhiều lần cảnh báo,
nhưng người ta vẫn bỏ ngoài tai sự nghiêm trọng của vấn đề cho đến khi số liệu
điều tra trong vòng 10 năm qua của một tổ chức sinh thái vùng bờ biển phía tây
Hoa Kỳ, AMRF, được công bố.


Dù con người vẫn
chưa thể bước đi trên lục địa rác thải mênh mông này, nhưng chuyển động xoay
liên tục của dòng nước đang khiến khối rác thải ngày càng gắn kết với nhau.
Những con số thống kê của Greenpeace cho biết trong khu vực Thái Bình Dương có
khoảng 3,3 triệu loại rác thải trên 1km2 đại dương. Tổng khối lượng của châu
lục rác này khoảng 3,5 triệu tấn, đa phần là nhựa. Theo những tính toán của
AMRF, diện tích của mảng rác thải này đã tăng gấp 3 từ năm 1997 đến nay, và có
thể tăng gấp 10 từ nay đến năm 2030.


Động vật biển
chết non và gây hại cho con người


Rác thải đầu độc
cả chuỗi thức ăn. Hậu quả mà nó gây ra cho môi trường biển sẽ không thể cứu
vãn. Trên thực tế, rác thải nhựa không bị biến dạng do các tác nhân sinh học
(trung bình, nó sẽ tự tiêu hủy trong vòng 500 năm). Theo thời gian nó chỉ bị
phân hủy thành từng mảnh nhỏ nhưng cấu trúc phân tử thì không hề thay đổi.


Điều này dẫn đến
việc một lượng khổng lồ “cát nhựa” được sinh ra, trông có vẻ giống thức ăn của
các loài động vật biển. Những mảnh nhựa này không thể tiêu hóa được, và rất khó
bị loại thải ra khỏi cơ thể. Dần dần chúng tích tụ trong dạ dày cá và các loài
chim biển. Những loài động vật này cuối cùng sẽ chết vì thiếu chất.


Hơn nữa, những
mảng cát nhựa bềnh bồng trông như bọt biển này còn chứa nhiều chất độc với tỷ
lệ cao hơn hàng triệu lần bình thường, như chất DTT (diệt côn trùng) hay PCB,
là những chất cực độc. Các tác động dây chuyền sẽ ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn
và gây hại cho con người. Greepeace đã thống kê ít nhất 267 loài động vật biển
bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi tình trạng nhiễm độc trên.


Cái gì cũng có
cách giải quyết, nhưng có lẽ lời giải cho nó có thể sánh với 12 kỳ tích của
Hercule, mà tốc độ sản xuất nhựa của chúng ta thì cứ tăng vọt theo cấp số nhân.
Con người cần có sự thay đổi triệt để trong thói quen hàng ngày. Phương pháp
loại bỏ nhựa phế thải trên biển vẫn được áp dụng từ hàng nghìn năm nay là chăng
lưới vớt rác. Nói thế nhưng việc thu hồi hàng triệu tấn nhựa phế thảicũng sẽ
tiêu tốn một khoản tiền khổng lồ.